W poszukiwaniu odmiennej perspektywy jesteśmy w stanie przejechać wiele tysięcy kilometrów, używać przeróżnych specyfików i metod, czytać i pisać dziwne elukubracje. Możliwe, że odpowiedź jest jednak bardzo prosta.
Jak donosi "Science", język wpływa na światopogląd. Jest on tą soczewką, która zniekształca nasz obraz świata. Badacze z Lancaster University zbadali grupę osób mówiących po niemiecku i/lub angielsku, by przekonać się, czy to prawda.
Angielska gramatyka większą wagę przykłada do usytuowania działań w czasie ("I was sailing to Bermuda and I saw Elvis” ≠ "I sailed to Bermuda and I saw Elvis), w języku niemieckim nie ma natomiast takich narzędzi. Także osoba mówiąca od urodzenia w najczęściej używanym języku na arenie międzynarodowej skupia się na akcji. Mówi "Człowiek idzie." Dla jednostki niemieckojęzycznej najważniejszy jest początek, środek i koniec procesu. Ten sam człowiek wychodzi z domu by pójść do sklepu. Ma wyraźne telos, jakiego brakuje bohaterowi wypowiedzi rodzimego użytkownika języka angielskiego.
Psycholingwista Panos Athanasopoulos wraz z zespołem kazał 15 niemieckim i 15 angielskim native-speakerom oglądać trzy rodzaje filmów. Pierwszy film był dwuznaczny, a więc do interpretacji widzów pozostawiono kwestię, czy osoba w nim przedstawiona - chodząca, jeżdżąca na rowerze, kierująca samochodem lub wykonująca podobne czynności - robi to, by osiągnąć konkretny cel, czy nie. Klip ten przedstawiał np. kobietę idącą drogą w kierunku zaparkowanego samochodu). Drugi film pokazywał scenę z oczywistym telos (kobieta wchodzi do budynku itp.), a trzeci zawierał akcję bezcelową (np. kobieta idzie drogą wzdłuż pasa oddzielającego pasy ruchu, co często widzimy obserwując zarówno amerykańskie, jak i chińskie filmy). Zadaniem uczestników eksperymentu było stwierdzić, czy pierwszy film jest bardziej podobny do drugiego czy trzeciego. Średnio 40% osób mówiących po niemiecku wskazywało na konkretny cel,podczas gdy wśród tych mówiących od urodzenia po angielsku współczynnik ten spadł do 25%.
15 Niemców doskonale znających język angielski badanych po niemiecku w Niemczech zachowywało się tak jak ich rodacy w poprzednim eksperymencie. Piętnastka Niemców testowana po angielsku, w Wielkiej Brytanii wskazywało takie odpowiedzi, jak rodowici Anglicy.
Efekt kultury? Nic bardziej mylnego.
Drugi eksperyment wskazał, że dwujęzyczni zdają się przełączać pomiędzy tymi perspektywami. Przebadano 30 osób dwujęzycznych. Uczestnicy podczas tego samego zadania musieli głośno powtarzać ciągi liczb po angielsku lub niemiecku, tym samym blokując drugi język. Kiedy na pierwszym planie był język niemiecki, badani zachowywali się jak Niemcy, widząc cel w filmach niejednoznacznych. Z zablokowanym niemieckim, ludzie uważali sceny za mniej celowe.
Kiedy zaskoczeni naukowcy zdecydowali się wysunąć na pierwszy plan drugi język i kazali uczestnikom mówić w owym, punkt widzenia badanych również się zmienił.
"Dzięki innemu językowi, masz alternatywną wizję świata. Można słuchać muzyki z jednego głośnika, można słuchać w stereo... Tak samo z językami" podsumowuje badanie Athanasopoulos. Kogniwistyk Philip Wolf z Emory University w Atlancie mówi: "Jeśli jesteś dwujęzyczny, możesz bawić się dwoma perspektywami i przechodzić tam i z powrotem. Tak naprawdę nie wykazano tego wcześniej".
Krytycy uważają wciąż, że język nie działa jak soczewka. Taki efekt może mieć kultura. Możemy być jednak pewni, że zapoznanie się z wynikami tych badań zachęci wiele osób do nauki języków obcych, gdyż zmiana perspektywy (a przynajmniej możliwość tej zmiany) jest zazwyczaj pożądana, a bardzo ciężko jej dokonać pozostając w swoim miejscu zamieszkania. Łatwiej się nauczyć języka niż poznać dogłębnie i żyć w innej kulturze.
Przy czym należy pamiętać, że język matematyki również może pomóc.
Więcej informacji: http://news.sciencemag.org/brain-behavior/2015/03/speaking-second-language-may-change-how-you-see-world
